Chứng ăn tóc: Một rối loạn hành vi ở trẻ em

Ngày 4/12/2008, Bệnh viện Nhi Đồng 1 đã điều trị phẫu thuật cho một bé gái 8 tuổi, để lấy ra một khối dị vật là búi tóc đóng thành khối cứng, với trọng lượng khoảng 350 gram

Năm 2004, Bộ môn Tâm thần và Ngoại khoa thuộc trường đại học Y khoa Temple, Philadelphia, Hoa Kỳ, đã mô tả một trẻ gái 16 tuổi được phẫu thuật cấp cứu vì khối tóc nặng 1350 gram.

Chứng ăn bậy( Pica) là gì?

Chữ “Pica” phát xuất từ tiếng La tinh “magpie” chỉ loài chim ác là, một loài chim ăn nhiều và không biết phân biệt những gì được ăn. Rối loạn này được bảng phân loại bệnh tật quốc tế (ICD-10) phân biệt chứng ăn bậy ở người lớn (F50.8) và ăn bậy trẻ nhỏ (F98.3).

Ăn bậy thể hiện khao khát muốn ăn những thứ không mang giá trị dinh dưỡng mà không thể cưỡng lại được, bao gồm:

- đất, bùn, đá, phấn, mảnh tường tróc sơn, tàn thuốc, phân, tóc, nút áo, giấy, cát, kem đánh răng, xà phồng, tiền đồng, vòng đeo cổ, kim khâu, dây diện, đồ nhựa, huy chương.

Y văn thế giới đã ghi nhận một bệnh nhân mang 5,5 kg tiền đồng, vòng đeo cổ và kim khâu trong dạ dày. Một người đã nuốt 79,5 kg bàn ghế, tiền đồng, đai ốc, dây điện, đồ nhựa, huy chương. Một người khác đã nuốt hơn 200 đầu đạn chưa nổ. Tất cả những người này đều có rối loạn tâm thần.

Làm thế nào phát hiện rối loạn này?

Ở trẻ dưới 18-24 tháng tuổi, hành vi ăn bậy có thể được xem như bình thường vì trẻ nhỏ chưa phân biệt thức ăn và đồ vật khác và trẻ thường đưa vào miệng mọi thứ. Nhưng từ 2 tuổi trở lên, nếu trẻ tiếp tục ăn những thứ không có giá trị dinh dưỡng kéo dài quá 1 tháng, thì phải nghĩ đến rối loạn ăn bậy và cần theo dõi và kịp thời thay đổi hành vi đó.

Tại sao có chứng ăn bậy?

Nguyên nhân chưa được biết rõ, tuy nhiên một số tình huống có thể gia tăng nguy cơ rối loạn ăn bậy như:

- thiếu chất dinh dưỡng(như sắt, kẽm)

- kiêng ăn và thay thế thức ăn bằng những thứ khác để có cảm giác no bụng

- suy dinh dưỡng: trẻ ăn đất bùn hoặc đất sét

- yếu tố văn hóa: ăn bụi đất để cho các thần linh nhập vào cơ thể

- thiếu sự chăm sóc của cha mẹ hoặc thiếu ăn do nghèo đói

- vấn đề phát triển như chậm phát triển tâm thần, tự kỷ, bất thường não

- rối loạn tâm thần như rối loạn ám ảnh cưỡng chế và tâm thần phân liệt

- mang thai (như uống nước tiểu)

Thế nào là hành vi nhổ tóc và ăn tóc?

Chứng nhổ tóc(trichotillomania-F63.3) là một rối loạn có đặc trưng là sự rụng tóc do không thể cưỡng lại được xung động nhổ tóc tái diễn trong các tình huống dưới đây:

- Căng thẳng trong công việc, xung đột trong mối quan hệ

- Khi làm một việc thụ động như đọc sách, xem truyền hình hoặc nói chuyện qua điện thoại

- Khi nóng giận hoặc thất vọng.

Chứng ăn tóc(trichophagia) đi kèm với nhổ tóc và dẫn đến những triệu chứng như: đau bụng, nôn mửa, chán ăn, mệt mỏi, sụt cân và khối u trong bụng.

Làm thế nào điều trị hành vi ăn tóc?

Cần phát hiện và điều trị sớm để tránh những biến chứng có thể dẫn đến tử vong. Ngoài phẫu thuật để lấy khối tóc, cần phối hợp điều trị bằng thuốc chống trầm cảm hoặc chống loạn thần kèm theo tâm lý trị liệu, nhằm thay đổi hành vi nhổ và ăn tóc bằng hành vi lành mạnh hơn. Cả gia đình bệnh nhi cũng cần được tư vấn tâm lý để giúp cho mối quan hệ được tốt đẹp hơn và môi trường sống được lành mạnh hơn.